Burak Sağlık – İnternet, Extranet,İntranet Kitabının Tümü

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM INTERNET

3.1. Internetin Tanımı
Internet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır.
Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı vb) bağlıdır ve geliştirilen bazı özel protokollerle (TCP/IP) birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi paylaşımına dayalı birçok işler yapılabilir (dosya alma/gönderme, sohbet vb gibi). Bilgisayarların bilgiyi saklama (harddisk, fiberoptik ortam vb gibi), bilgiyi çok hızlı işleme (veri tabanı programları, bazı analiz programları vb) özellikleriyle bilgisayar ağlarının herhangi iki bilgisayar arasında veri iletişimini olanaklı kılma özellikleri birleştiğinde ortaya muazzam bir bilgi paylaşım ortamı çıkar. İşte, Internetin felsefesini oluşturan temel altyapı ana hatlarıyla böyledir.

Şekil 12: Internet Ağı
Internet, insanların her geçen gün gittikçe artan “üretilen bilgiyi saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma” istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. Internet’i bu haliyle bir bilgi denizine, yada büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. Internet’e, bakış açımıza bağlı olarak farklı tanımlamalar da getirebiliriz
Internet,
• 2000 sonu itibarıyla 150.000.000’u aşkın insanın kendi arasında etkileştiği, bilgi değiş-tokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları olan büyük bir topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür.
• Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu dev bir kütüphanedir.
• 2000 sonu itibarıyla, 30.000.000’u aşkın bilgisayarın bağlı olduğu çok büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır.
• Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe söyleyebilecekleri ortamlar barındıran bir demokrasi platformudur.
• Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon yayınları, günlük gazete servisleri vb gibi uygulamaları ile aslında internet aynı zamanda bir hayat kolaylaştırıcıdır.
Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek bilgilerin dolaşım sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya çıkmasıyla yaşamla daha çok iç içe geçmeye başlamıştır.
2000’li yıllarda hayatın iyice içine giren internet ile banka hesaplarımıza, borsaya internet üzerinden erişebiliyor ve işlem yapabiliyoruz. Günlük gazetelere (hem de hepsine!) yarım saat içinde bedavaya göz atıp, elektronik postalarımızı okuyabiliyoruz. Eskiden sadece haberleşme özellikleri ön plana çıkan internet teknolojileri, artık yaşamın içine iyice girmiş durumda. İnternet ve onun geniş kitlelere ulaşımını sağlayan WEB teknolojileri bir insanın yaşamını sürdürmesini sağlayan tüm aşamalarda kullanılıyor.
Internet, tüm dünyayı kapsayan, 110 ülkeye dağılmış ve 2.000.000 dan fazla bilgisayarı (host) birbirine bağlayan yaklaşık 5000 bilgisayar ağının toplamıdır. 1994 yılı başında yaklaşık 12 milyon Internet kullanıcısı bulunmaktadır. Internet genel bilgiye erişimi destekler ve elektronik posta (elektronik mail), konferans, bildiriler gibi konularda iletişim hizmetleri sağlar. Bütün bilgi ve servisler, Internet’i oluşturan çeşitli ağlara dağıtılmıştır ve geçerli bir Internet adresi ve fiziksel bağlantısı olan herhangi bir yerden ulaşılabilir durumdadırlar. Kuruluşlar Internet’e iki ana nedenden dolayı bağlanmaktadırlar.
• Birincisi, Internet yararlı bilgilere dünya çapında bir bağlanabilirlik ve erişim sağlar.
• Ikincisi, Internet’e bağlanmak, kuruluşlara özel bir geniş bölge ağı kurmaktan daha ucuza mal olmaktadır.
Internet’in kullanımı bir zamanlar araştırma, eğitim ve devlet kuruluşlarının etkinlikleriyle sınırlandırıldıysa da, son zamanlarda ticari kullanımı büyük oranda artmıştır. Bu gelişmeler, bazı gözlemcileri Internet’in yakın gelecekte tamamıyla özelleştirileceği yolunda spekulasyonlara itmektedir. Böyle bir durumda Internet kaynaklarına ulaşım kullanım fiyatlarına göre belirlenebilecektir.

3.2. Internetin Tarihçesi
Internet’in ortaya çıkışı Amerikan Federal Hükümeti Savunma Bakanlığı’nın araştırma ve geliştirme kolu olan ‘Savunma İleri Düzey Araştırma Projeleri Kurumu’na (DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanır.1969’da çeşitli bilgisayar bilimleri ve askeri araştırma projelerini desteklemek için Savunma Bakanlığı ARPANET adında Paket Anahtarlamalı Ağ’ı oluşturmaya başladı. Bu ağ, ABD’deki üniversite ve araştırma kuruluşlarının değişik tipteki bilgisayarlarını da içererek büyüdü. 1973 yılında, ağ için bir protokol seti geliştirmek amacıyla Stanford Üniversitesi’nde – daha sonra BBN’in ve University College, London’in da dahil olduğu – bir internetworking projesi başlatıldı. 1978’e kadar ‘Iletim Kontrol Protokolü’nün (TCP – Transmission Control Protocol) dört uyarlaması geliştirildi ve denendi. 1980’de bu küme sabitleşti ve ARPANET’e bağlı bilgisayarlar arasındaki iletişimi kolaylaştırdı. 1983’te tüm ARPANET kullanıcıları İletim Kontrol Protokolu/Internet Protokolu (TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak bilinen yeni protokole geçiş yaptılar. O yıl TCP/IP, ARPANET’i de içeren Savunma Bakanlığı Internet’inde kullanılmak üzere standartlaştırıldı. ARPANET 1990 Haziranında kullanımdan kaldırıldı. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet işletimindeki omurgalar (backbone) aldı. ARPANET’in kaldırılmasına rağmen, TCP/IP protokolü kulanılmaya devam etti ve gelişti.

3.3. Internette Fark Yaratanlar
eBAY: 1995’te Pierre Omidyar tarafından Amerika’da kuruldu. 168 milyon kullanıcısı var. Açık artırma ve alışveriş hizmetleri veriyor. Sitede canlı hayvan, silah, havai fişek dışında, ikinci el giysiden eve kadar pek çok ürüne ulaşabiliyorsunuz. eBay’de ünlü markaların kullanılmamış ürünlerini de bulabilirsiniz.

Wikipedia: Jimmy Wales’in kurduğu site online ansiklopedi hizmeti veriyor. Herkese açık ve sürekli güncelleniyor. Her gün 900.000’den fazla kişinin ziyaret ettiği sitede en iyi camın nasıl yapılacağından uzay araştırmalarına, bebek bezi kullanımına kadar aradığınız her konu hakkında bilgi bulabiliyorsunuz.

Napster: Shawn Fanning’in üniversite öğrencisiyken müzik dosyalarını arkadaşlarıyla paylaşmak için kurduğu Napster bir müzik paylaşım sitesi. 500.000 abonesi var. 1999 yılında kurulduğunda yasal bir site değildi. 2000’de popüler olan Napster’ın geçmiş dönemlerden kalan milyonlarca dolar telif hakkını ödemek zorunda kalmadan önce 70 milyon kullanıcısı vardı.

Blogger: 1999’da Amerika’da kuruldu. 18,5 milyon özel ziyaretçisi olan Blogger, insanlara internette günlük “blog” alanı açıyor. Kurucusu Ewan Williams’ın önce tereddütleri vardı. Çünkü sitenin, eğlenceli olmasına rağmen, maddi bir getirisi olmayacağını düşünüyordu. Fakat bugün pek çok kişi deneyimlerini paylaşmak ve kendilerini anlatmak için Blogger’ı kullanıyor. Şu an sitede milyonlarca blog olmasına rağmen net bir sayı söylenemiyor; çünkü her dakika yenisi ekleniyor.

Friendsreunited: Steve ve Julie Pankhurst’ün 1999’da İngiltere’de kurduğu bu okul sitesinin bugün 15 milyon üyesi var. Julie Pankhurst hamileyken okuldan ayrıldıktan sonra arkadaşlarının neler yaptığını ve nerede olduklarını çok merak ediyordu. Bilgisayar programcısı olan eşiyle birlikte eski arkadaşlarına ulaşmak için bu siteyi yarattı. Friendsreunited 2001’de bir radyo programında günün sitesi seçilince, üye sayısı aniden 3.000’den 19.000’e çıkmıştı.

Myspace: İnternette sosyal iletişim hizmetleri veren site 2003’te Amerika’da Tom Anderson ve Chris DeWolfe tarafından kuruldu. Bugün 100 milyon üyesi var ve İngiltere’de BBC’den bile daha fazla tıklanıyor. Dünyanın en çok ziyaret edilen dördüncü sitesi. Müzik yükleme ve dinleme imkanı 2 milyondan fazla grubu cezbetti. Bugünün ünlü isimleri Lily Allen ve Arctic Monkeys, ünlerini burada yayılan fısıltılara borçlu biraz da

Amazon: Dünyanın en büyük kitap, CD ve DVD dükkânı olan Amazon, Jeff Bezos öncülüğünde 1994’te Amerika’da kuruldu. Serüvenine Seattle’da küçük bir ofiste başlayan sitenin bugün 250 ülkede yaklaşık 35 milyon müşterisi var ve yıllık geliri 8 milyar dolar. Time dergisi Bezos’u 1999’da yılın adamı seçmişti.
Slashdot: 1997’de Amerika’da kurulan ve teknolojiyle ilgili en son haberleri veren Slashdot aynı zamanda bir forum sitesi. Kurucusu Rob Malda, Time dergisi tarafında dünyanın en büyük 100 yenilikçisinden biri seçildi. Malda şu anda 5,5 milyon kullanıcısı bulunan siteyi 1999’da Andover adlı şirkete 5 milyon dolara sattı.

Craigslist: Basit ama hizmet ağı oldukça geniş bir seri ilanlar sitesi olan Craigslist 1995’te Amerika’da Craig Newmark tarafından kuruldu. Amerika’nın şehir hayatını yansıtan site sadece ev kiralamak, araba satmak için değil, arkadaş bulmakta bile kullanılıyor. Bugün milyonlarca ziyaretçisine ücretsiz hizmet veren site, kullanıcılarına çok az sansür uyguluyor. Birçok kişinin ilanlarını gazete yerine Craigslist’e vermesinin, gazetelerin gelirlerinin azalmasına neden olduğuna dair teoriler var.

Google: Arama motoru Google her gün 1 milyar arama isteğine yanıt veriyor. Larry Page ve Sergey Brin tarafından 1998’de Amerika’da kurulan site, tarihin en hızlı büyüyen şirketi. Elektronik posta adresi Gmail’den, sanal harita Google Earth’e kadar yaptıkları her iş başarılı oldu.

Yahoo: 1994’te Jerry Yang ve David Filo tarafından hobi amacıyla kuruldu. Şu an günde 3,4 milyar hit ile internetin en çok tıklanan sitesi. Google’ın arama motoru olarak bariz üstünlüğü sonucu zamanla elektronik posta üzerine yoğunlaşmış olsa da, mesaj, alışveriş, oyun gibi pek çok hizmet veriyor.

YouTube: Chad Hurley, Steve Chen San Mateo ve Jawed Karim’in 2005 yılında Amerika’da kurduğu bir video görüntüsü paylaşım sitesi. Chad Hurley ve Sten Chen’in ev partisinde çektikleri komik videoları paylaşmak için oluşturdukları kolay yol YouTube’un ortaya çıkmasını sağladı. Dünyanın en popüler sitelerinden biri olan YouTube’da her gün 100 milyondan fazla görüntü izleniyor.

Drudgereport: Matt Drudge’ın 1994’te Amerika’da kurduğu bu haber sitesi, son 12 ayda yaklaşık 3,5 milyar defa tıklandı. Pek çok kişinin son dakika haberlerine ulaşmak için tercih ettiği site, 1998’de Monica Lewinsky skandalını duyuran ilk haber kuruluşu oldu.

3.4. Türkiye’de Internet
Türkiye Internet’e Nisan 1993’ten beri bağlıdır. İlk bağlantı ODTÜ’den gerçekleştirilmiştir. 64kbit/san hızında olan bu hat, çok uzun bir süre, tüm ülkenin tek çıkışı olmuştur. Ege Üniversitesi’nden olan bağlantı ise, 1994 başlarında, 64kbit/san. hızı ile gerçekleştirilmiştir. Ardından sırayla, Bilkent Üniversitesi (1995 Eylül), Boğaziçi Üniversitesi (1995 Kasım) ve İTÜ (1996 Şubat) bağlantıları gerçekleşmiştir. 1996 yılı Ağustos ayında da Turnet çalışmaya başlamıştır. 1997 yılına gelindiğinde, akademik kuruluşların internet bağlantısını sağlayan ULAKNET çalışmaya başlamış ve üniversiteler nispeten hızlı bir omurga yapısıyla birbirlerine bağlanmış ve internet kullanır hale gelmişlerdir. 1999 yılı içerisinde, ticari ağ altyapısında büyük değişiklikler olmuş ve TURNET’in yerini TTNet adında yeni bir oluşum almıştır. 2000’lerin başında; ticari kullanıcılar TTNet omurgası üzerinden; akademik kuruluşlar ve ilgili birimler de Ulaknet omurgası üzerinden internet erişimine sahiptir. Ayrıca bu iki omurga arasında yüksek hızlı bağlantı mevcuttur.

Şu anda Türkiye’nin Internet çıkışını sağlayan merkezler üç ana grupta toplanabilir:
• Üniversiteler ve akademik kuruluşların internet bağlantı çıkışları;
• Genellikle ticari kuruluşların ve Internet Servis Sağlayıcılarının (İSS) yararlandığı TTNET çıkışları
• Diğer bazı özel şirketlerin ve servis sağlayıcıların, TTNET ile yaptıkları İnternet Erişim Noktası (İEN) anlaşması sonrasında kullandıkları firma bazlı doğrudan yurtdışı internet çıkışları.

3.5. Internete Dahil Olanlar
Bütün dünya üzerinde Internet’e; üniversiteler, araştırma enstitüleri, kamu kuruluşları, pek çok ticari kuruluş vb gibi değişik yerler bağlıdır ve internet’e bağlı bilgisayar sayısı 25.000.000 civarında tahmin edilmektedir. (1997 sonundaki durum) Bu sayı her gün süratle artmaktadır. Ortalama Internet kullanıcısı sayısının ise, 100.000.000 ‘un üzerinde olduğu tahmin edilmektedir (1997 sonlarındaki durum). Internet iletişim ağına bağlı bir bilgisayarın bir tek kullanıcısı olabildiği gibi, birden çok (bazen yüzlerce, binlerce) kullanıcısı da olabilir. Kişisel bilgisayarlar ve evden bağlantılar tek kullanıcılı internet bağlantılarına örnek olarak verilebilirler. Öte yandan, aynı anda birden çok kullanıcının erişebildiği ve kullandığı daha çok “unix”işletim sistemi ile çalışan orta ve büyük boy sistemler de çok kullanıcılı internet bağlantı örnekleridir. Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, 2008 yılında dünya ile Mars arasında ilk ağ (network) bağlantısının gerçekleştirileceğini öngörmektedir (InterPlaNet!).
Aşağıdaki grafikte, tüm dünyada internete bağlı bilgisayar sayılarının yıllara göre değişimi görülmektedir. Üstel bir şekilde artım hemen göze çarpar.

Bir sonraki şekilde ise, internet kullanıcılarının yaşlara göre dağılımı görülmektedir.
Grafikten görüleceği gibi, internet kullanıcılarının büyük bir bölümü 20-35 arası yaşlardadır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir